Kur'an ve Şehir Yazıları

Siyer ’in zamansal kronolojisi üzerine yapılmış çalışmalar olsa da mekânsal kronolojisi üzerine yapılmış bir çalışma hala yok. Şunu söylemek istiyoruz; Peygamberin doğumundan itibaren vefatına kadar geçen sürede olup bitenlere ilişkin, nesi uygulaması nedeniyle bir kısım belirsizlikler olsa da, zamansal ve kronolojik tarihler büyük ölçüde belirlenmiş ve bilinmektedir. Oysa mekânsal kronoloji Arapların gündeminde pek olmamıştır. Mekânsal kronolojiden kasıt, toplumsal hafızanın mekâna dönük kayıtlarını tutma ve onu saklamasıdır. Mesela Ebu Talip ya da Hz. Hatice’nin kervanı ile ticari seferlerin nereye, hangi bölgeye yapıldığı üzerinde hala çok büyük belirsizlikler vardır. Peygamberin nerelere gidip geldiği, hangi mekanlara uğradığı ve bu mekanların tasvirine yönelik bir çalışma bulunmamaktadır. Bunun başlıca nedeni coğrafya ve göçebelikle ilgili olmalıdır. Zira Arapların en ayırt edici özelliklerinden biri olan göçebelerde zamansal hafıza (tarih) işlerken mekânsal hafıza (coğrafya) ç...

Bir önceki yüzyılda, Suudiler iki büyük kötülük yaptılar. Birincisi büyük bir kültür mirasının tarihi izlerini tamamen yok edip ortadan kaldırdılar, ikinci ve daha önemlisi, özellikle 19. Ve 20. Yüzyılda ortaya çıkan arkeolojinin imkanlarından yararlanmayı tümden yasaklayıp güya kutsalı koruma bahanesinin arkasına sığınarak hem kutsal şehri mahvettiler hem de ceplerini doldurdular. Son dönemde büyük bir şamatayla duyurulan bir kitabın yayınlanması bağlamında bu kötü izlenimi ortadan kaldırmaya çalıştıkları anlaşılıyor. Söz konusu kitap, Hz. Hatice’nin ve dolayısıyla nübüvvetin en önemli tanıklıklarından biri olan evin hikayesi. Kitabın yayınlanma gerekçesi ve içeriği ise Mekke’de yapılan bir arkeolojik kazının ürünü olması. 2014 yılında yayınlanan kitabın adı The House of Khadijah bint Huwaylid. İngilizce ve Arapça olarak iki dilde basılan ve piyasaya sürülen kitabın üzerinde yazar olarak görünen isim A. Zeki Yamani imzasını taşıyor. Önce kitabın yazarından başlayalım. Kimdir Ze...

İslam dini konusunda derinlikli çalışmaları bulunan Josepf Schacht (ö. 1969) "İslâm Dini bir mimarî kimliği ne arzu ne de talep etmiştir" demektedir. Aslında bu yargı doğru olmadığı gibi tamamen yanlış da değildir. Doğru değildir çünkü mimarinin İslam diniyle, daha doğrusu dinle bir ilgisi yoktur, sorun o dinin mensuplarıyla ilgilidir. Peki ya Marx Weber (ö. 1920), bir şehir kimliğiyle İslam’ın doğduğu Mekke hakkındaki olumsuz izlenimlerinde haksız mıdır? O'nun, yaşadığı dönemde Hicaj bölgesini ziyaret eden ve orada bir süre kalan C. Snouck Hurgroneje (ö. 1936)’nin Mekke üzerine yazdıklarını (muhtemelen Mekka in the latter Part of the Nineteenth Century olmalı) derinlikli olarak okumuş olduğu anlaşılıyor. Weber, Mekke’nin tam bir şehir karakteri sergilemediğini dile getirir ( The City s. 88 ). Mekke bir şehir miydi, Kuran’ın ifade ettiği ümmü’l-kura bir metropol müydü ya da Hz. Peygamberin yaşadığı şehir bir "şehir devlet" modeli miydi? Bu soruların köken...