Kur'an ve Şehir Yazıları

Kuran’da bir defa geçen  Baal putu  aslında Sami topluluklarının hem inanç biçimlerine, kültür ve sosyal yaşamlarına ilişkin önemli ipuçları vermekte hem de Kuran açısından çok geniş erimde farklı kıssalara serpiştirilmiş fazla sayıda bağıntı içermektedir. İsrail oğullarının altın buzağıya tapmaları veya müstakil bir surede oldukça teferruatlı bir şekilde anlatılan Bakara örneği ya da Hz. İbrahim’in putları kırması ve büyük puta işaret etmesi bu dolayımda Baal kültünün ne derece önemli olduğuna işaret etmektedir. Büyük Sami peygamberleri Hz. İbrahim, Hz. Musa ve Hz. İdris üzerinden anlatılagelen kıssaların çoğunda görülen büyükbaş hayvan tapıcılığı, tek tanrıcılığın aksine hem politeist bir inanç biçimine vurgu yapmakta hem de insanların kontrol edemedikleri yağmur, şimşek, fırtına vb. doğa olaylarını ilahlaştırarak onlara tapınmalarını ve çok daha önemlisi antropolojik bir olguya, tarım toplumlarında inanç ile yaşamın ne denli iç içe olduğuna dikkat çekmektedir. Baal kültü, M...

Kur’an’da adı geçen peygamberler arasında Milattan sonra gelen tek bir isim vardır: Hz. Muhammed. Miladi döngünün hemen başında üç isim zikredilebilir: Hz. Zekeriyya, Hz. Yahya ve Hz. İsa. Geri kalan peygamberlerin tamamı milattan öncedir. Zamanı tam olarak kestirilemeyen Hz. Adem dışında kalan üç isimden Hz. Nuh, Şit ve İdris peygamberlerin yaşadığı dönem muhtemelen uygarlığın başladığı MÖ. beş binler civarında olmalıdır. Bunun dışındakilerin tamamı milattan önceki son iki bin yıla tarihlendirilmektedirler. Söz konusu bu dönem kabaca tasnif edilecek olursa şöyle bir tablo ortaya çıkar: Yaklaşık olarak Milattan önce 2000’ler ile 1500 arasında adı geçen peygamberler Hz. İbrahim, İshak, İsmail, Yakup, Yusuf, Lut’tur. Milattan önce 1300 ve sonrası için adı geçen peygamberler: Hz. Musa, Hz. Harun, Hz. Şuayb ve Hz. Eyüp peygamberlerdir. Miladi 1000’lerde iki büyük peygamberin adı zikredilmektedir: Hz. Davut ve Süleyman. Miladi 1000 ile 300 arasında ise Zülkifl, Zülkarneyn, Elyesa, Yunus, İl...

Kuran’da Üzeyir’in kimliği Samilerin izlerini takip etmek bakımından ilginç bir örnektir. Tevbe suresinde (9/30) Yahudilerin, Üzeyir peygamber hakkında şöyle dediği zikredilmektedir: ·        “Yahudiler: "Üzeyir, Allah'ın oğludur." dediler. ( وَقَالَتِ الْيَهُودُ عُزَيْرٌۨ ابْنُ اللّٰهِ ) Hıristiyanlar da: "Mesih Allah'ın oğludur." dediler. Bu, onların ağızlarıyla geveledikleri sözleridir..” Ayette Hz. İsa’nın Hristiyanlar tarafından “Allah’ın oğlu” olarak nitelenmesinde hiçbir kuşku yoktur. Ancak Üzeyr için dile getirilen aynı niteleme en azından Yahudilerin kutsal metinleri Eski Ahit, Mişna, Talmud ve otorite kabul edilen diğer kaynaklar tarafından doğrulanmamaktadır. Bilinen hiçbir Yahudi mezhebinde de Hıristiyanlıkta olduğu gibi Allah'a oğul isnat etme inancı bulunmamaktadır. Her şeyden önce, Yahudi teolojisi böyle bir inanca izin vermemektedir. Zira geleneksel Yahudi inancına göre, Tanrı mutlak olarak birdir. Onun bir şekli ol...

Kuran’da üç yerde (Bakara 2/62, Maide 5/69, Hacc 22/17) geçen Sabiiler , Sami topluluklardan biri olarak Yahudiler ve Hristiyanlarla birlikte Allaha ve ahirete inandıkları dile getirilen istisnai tek topluluk. Peki bunlar kimdir, nerede ve ne zaman yaşamışlardır? Bu soruların cevabı büyük ölçüde bize Samilerin Kur’an’da izleğini takip etmek bakımından oldukça ilginç veriler ortaya koyacaktır. Kuran’da haklarında verilen tek bilgi, ehl-i kitap olarak nitelenmeleridir. Ancak dikkat çeken husus, Kuran bazı topluluklardan olumsuz söz ederken her üç ayette de Sabiilerden olumlu bahsetmekte ve onlardan “kurtuluşa erenler” olarak söz etmektedir. Sabiilerin gerçekte kim oldukları bu kadar az bir bilgiden çıkarılabilir görünmüyor. Bununla birlikte Kuran nazil olduğunda muhatapları onları biliyor ve tanıyor olmalıydılar. Çünkü eğer bilmeselerdi sorarlardı. Sorduklarına dair bir iz yok. Oysa gerek Kuran’ın kendisi gerekse muhataplar, bilinmeyen ya da anlaşılmayan şeyleri sorduklarına dair pek ç...